Δεν είσαι τρελή – υπάρχει λόγος
Καπνίζεις και δεν νιώθεις τύψεις. Ή κι αν νιώθεις, δεν είναι αρκετές για να το κόψεις. Γιατί; Γιατί πολύ απλά, το απολαμβάνεις.
Ροδέλαιο. Σύσφιξη, τόνωση, λάμψη. Ιδανικό για καπνίστριες.
Και όχι, δεν είσαι αδύναμη ούτε αδιάφορη για την υγεία σου. Υπάρχει επιστήμη πίσω από αυτό που νιώθεις.
Η νικοτίνη, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Cambridge, είναι ένα από τα πιο ισχυρά ψυχοενεργά συστατικά στον κόσμο. Μέσα σε 10 δευτερόλεπτα από την πρώτη ρουφηξιά, φτάνει στον εγκέφαλο και ενεργοποιεί τα κέντρα ευχαρίστησης. Δηλαδή, σε “ανταμείβει” άμεσα.
Και το θέμα δεν είναι μόνο η νικοτίνη.
Ολόκληρη τελετουργία
Το τσιγάρο δεν είναι απλά χημικό. Είναι τελετουργία. Είναι το “ένα λεπτό να πάρω τον αέρα μου”, το “πάμε για ένα τσιγάρο” που λύνει κουβέντες, το “τώρα θα ηρεμήσω”.
Το Πανεπιστήμιο του Yale εξηγεί ότι η ιεροτελεστία του καπνίσματος ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με συνήθεια, ανακούφιση και ακόμα και ψευδαίσθηση ελέγχου. Δεν είναι ότι σου αρέσει μόνο η νικοτίνη. Σου αρέσει το ότι κάθεσαι λίγο μόνη σου, ή ότι “κάνεις κάτι για σένα”. Και αυτό δεν είναι μικρό.
Όταν το σώμα περιμένει τη δόση του
Ο εγκέφαλος μαθαίνει γρήγορα. Όσο πιο συχνά τον ανταμείβεις με νικοτίνη, τόσο πιο πολύ την περιμένει. Ο ερευνητής Eric Kandel (βραβείο Νόμπελ) απέδειξε ότι ο εθισμός αλλάζει τους νευρώνες – κυριολεκτικά. Δημιουργεί νέες συνδέσεις που αναζητούν τη δράση και την ανταμοιβή. Δηλαδή, το σώμα σου δεν θέλει μόνο το τσιγάρο. Θέλει τη χημεία που παράγεται από αυτό.
Και δεν είναι απλώς εθισμός. Είναι μάθηση. Το σώμα σου έχει μάθει να ζει με τη νικοτίνη. Κι όπως με κάθε συνήθεια, αν το κόψεις απότομα, νιώθει απειλή.
Το τσιγάρο σου δίνει… ηρεμία;
Μπορεί. Αλλά η αλήθεια είναι λίγο διαφορετική.
Η νικοτίνη δεν σε ηρεμεί από μόνη της. Απλώς ανακουφίζει το άγχος που προκαλεί… η έλλειψη νικοτίνης. Είναι ένας φαύλος κύκλος. Το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (UCL) διαπίστωσε ότι οι καπνιστές έχουν υψηλότερα επίπεδα στρες όταν δεν καπνίζουν, και ότι το “ηρεμώ με το τσιγάρο” είναι στην ουσία ανακούφιση από στέρηση, όχι πραγματική χαλάρωση.
Άρα, ναι, το νιώθεις. Αλλά είναι σαν να πίνεις νερό για να σταματήσεις μια δίψα που σου δημιούργησε το ίδιο το τσιγάρο.
Και γιατί δεν θέλω να το κόψω;
Εδώ μπαίνει κάτι πολύ ενδιαφέρον. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Stanford, ο εγκέφαλος απορρίπτει αλλαγές που συνδέονται με απώλεια. Όταν σκέφτεσαι να κόψεις το κάπνισμα, δεν σκέφτεσαι τι θα κερδίσεις, αλλά τι θα χάσεις: την απόλαυση, τη συνήθεια, την ταυτότητα.
Το κάπνισμα για πολλούς ανθρώπους είναι μέρος της εικόνας τους. Είναι “ποιοι είμαστε όταν το ανάβουμε”. Κι αν αυτό το μέρος τους φέρνει ανακούφιση, κανείς δεν θέλει να το αποχωριστεί.
Δεν είναι τεμπελιά. Είναι ψυχολογική προστασία. Αν σε έχει βοηθήσει να ξεπεράσεις μοναξιές, τρέλες, πιέσεις, το τσιγάρο έχει γίνει… παρηγορητής.
Μερικές αλήθειες που δεν σου λέει κανείς
-
Οι γυναίκες έχουν πιο δύσκολο χρόνο διακοπής από τους άντρες, λόγω ορμονών και διαφορετικού τρόπου επεξεργασίας της νικοτίνης, σύμφωνα με το NIH (Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας ΗΠΑ).
-
Η νικοτίνη δεν είναι η μόνη ουσία που σε κρατά εθισμένη. Υπάρχουν τουλάχιστον 7 χημικές ουσίες στον καπνό που ενισχύουν το «δέσιμο» με την πράξη.
-
Ο καπνός αλλάζει τη γεύση, τη μνήμη και τη διάθεση, με τρόπους που δεν έχουν ακόμα πλήρως κατανοηθεί, σύμφωνα με ερευνητές του MIT. Το απολαμβάνεις όχι μόνο γιατί το σώμα το ζητά, αλλά και γιατί «γράφεται» στο μυαλό ως κάτι δικό σου.
Τι να κρατήσεις – ακόμα κι αν δεν το κόψεις
Αν δεν θέλεις να το κόψεις, δεν θα σε κρίνω. Αλλά μάθε τι σου προσφέρει πραγματικά. Και σκέψου αν μπορείς να βρεις έστω μερικές από αυτές τις απολαύσεις αλλού.
-
Ίσως η ηρεμία να βρεθεί και σε έναν περίπατο χωρίς κινητό.
-
Ίσως η παρέα να μη χρειάζεται τσιγάρο για να σταθεί.
-
Ίσως το «είμαι εγώ» να μην εξαρτάται από έναν αναπτήρα.
Ό,τι κι αν διαλέξεις, να το κάνεις συνειδητά. Όχι από ανάγκη. Όχι από φόβο. Αλλά επειδή ξέρεις πλέον τι παίζεται μέσα σου.
Ροδέλαιο. Σύσφιξη, τόνωση, λάμψη. Ιδανικό για καπνίστριες.
