Σημάδια Αφυδάτωσης που Αγνοούμε: Τι μας Προδίδει το Σώμα και το Δέρμα μας
Η αφυδάτωση είναι ένας «σιωπηλός» εχθρός της υγείας μας. Συχνά νομίζουμε ότι μόνο η δίψα δείχνει ότι χρειαζόμαστε νερό, όμως όταν διψάσουμε πραγματικά, το σώμα μας έχει ήδη αρχίσει να υποφέρει από έλλειψη υγρών. Έρευνες δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων ζει σε κατάσταση χρόνιας ήπιας αφυδάτωσης χωρίς να το συνειδητοποιεί (στις ΗΠΑ εκτιμάται πάνω από 75% του πληθυσμού)afcent.af.mil. Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται κατά ~60% από νερό, και ακόμη και μια μικρή μείωση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη λειτουργία του. Μάλιστα, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το αίσθημα δίψας εμφανίζεται αφού έχει χαθεί ήδη 1-2% των υγρών του σώματος – δηλαδή όταν η αφυδάτωση έχει αρχίσει να επιδρά στην απόδοσή μαςtoday.uconn.edu. Πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, το σώμα και η επιδερμίδα μας στέλνουν διακριτικά μηνύματα ζητώντας περισσότερα υγρά. Ας δούμε αυτά τα σημάδια αφυδάτωσης που συχνά αγνοούμε, τόσο στο σώμα όσο και στο δέρμα, και τι σημαίνουν.
Σημάδια αφυδάτωσης στο σώμα που δεν πρέπει να αγνοούμε
-
Επίμονη κόπωση και μεταβολές στη διάθεση: Νιώθετε ανεξήγητη κούραση, υπνηλία ή ευερεθιστότητα μέσα στην ημέρα; Ίσως φταίει η αφυδάτωση. Ακόμη και η ήπια αφυδάτωση (απώλεια μόλις ~1,5% του νερού του σώματος) μπορεί να μειώσει τα επίπεδα ενέργειας και να επηρεάσει αρνητικά τη διάθεση και τη συγκέντρωσή μαςΜελέτη – UConn University of Connecticut. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ έδειξε ότι νέοι ενήλικες που ήταν ελαφρά αφυδατωμένοι ανέφεραν περισσότερη κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και χαμηλότερο αίσθημα ευεξίας σε σχέση με όταν ήταν επαρκώς ενυδατωμένοι. Η αφυδάτωση μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε «στα κάτω μας» χωρίς προφανή λόγο, καθώς επηρεάζει άμεσα τις χημικές διεργασίες του εγκεφάλου και την παροχή οξυγόνου στους ιστούς. (Σκεφτείτε το σώμα σας σαν ένα φυτό: όταν δεν ποτίζεται, «μαραζώνει» και χάνει τη ζωντάνια του.)
-
Συχνοί πονοκέφαλοι και ζαλάδες: Ένας ανεξήγητος πονοκέφαλος που εμφανίζεται το απόγευμα ή μια αίσθηση ζάλης όταν σηκώνεστε όρθιοι μπορεί να είναι το καμπανάκι της αφυδάτωσης. Η έλλειψη υγρών μειώνει τον όγκο αίματος και μπορεί να προκαλέσει μικρή συρρίκνωση του εγκεφάλου, πυροδοτώντας κεφαλαλγίες. Σύμφωνα με το National Headache Foundation, η αφυδάτωση είναι κοινή αιτία πονοκεφάλων και μπορεί να πυροδοτήσει ακόμα και ημικρανίες Rutgers University – Σημάδια ήπιας αφυδάτωσης. Πολλοί δρομείς μαραθωνίου έχουν βιώσει έντονη σύγχυση ή «τρεκλίζουν» στο τέλος του αγώνα λόγω αφυδάτωσης, ενδεικτικό του πόσο οξύ μπορεί να γίνει το πρόβλημα. Αν παρατηρήσετε ότι ο πονοκέφαλός σας υποχωρεί πίνοντας νερό, αυτό είναι ένα σαφές σημάδι πως οφειλόταν σε αφυδάτωση.
-
Ξηροστομία και δυσάρεστη αναπνοή: Το στεγνό, κολλώδες στόμα είναι από τα πιο κλασικά σημάδια ότι χρειάζεστε νερό. Η μειωμένη παραγωγή σάλιου αφήνει το στόμα ξηρό και διψασμένο. Αυτό όμως δεν είναι μόνο ενοχλητικό – μπορεί να οδηγήσει και σε κακή αναπνοή. Το σάλιο μας έχει την αποστολή να ξεπλένει υπολείμματα τροφών και βακτήρια από το στόμα. Όταν αφυδατωνόμαστε, η έλλειψη σάλιου επιτρέπει στα βακτήρια να αναπτυχθούν, με αποτέλεσμα δύσοσμη αναπνοή και μεταλλική γεύση. Αν νιώθετε το στόμα σας συνεχώς ξηρό ή ξυπνάτε με δυσάρεστη πρωινή αναπνοή, δοκιμάστε να πιείτε νερό πριν καταφύγετε σε τσίχλες ή στοματικά διαλύματα – ίσως ο οργανισμός σας ζητά απλώς ενυδάτωσηRutgers University – Σημάδια ήπιας αφυδάτωσης. (Bonus tip: Η χρόνια ξηροστομία μπορεί να βλάψει και την υγεία των δοντιών και των ούλων, γι’ αυτό η ενυδάτωση είναι σύμμαχος και της στοματικής υγείας.)
-
Μυϊκές κράμπες και σωματική εξάντληση: Αν κατά τη διάρκεια της άσκησης (ή και μετά) εμφανίζετε κράμπες στους μύες ή αισθάνεστε το σώμα σας αδύναμο, σκεφτείτε την πρόσληψη υγρών. Η αφυδάτωση συνεπάγεται απώλεια πολύτιμων ηλεκτρολυτών όπως το νάτριο και το κάλιο, που είναι απαραίτητοι για τη σωστή λειτουργία των νεύρων και των μυών. Ένας αφυδατωμένος οργανισμός δεν μπορεί να ρυθμίσει σωστά τη θερμοκρασία του, με αποτέλεσμα οι μύες να συσπώνται επώδυνα. Δεν είναι τυχαίο που σε έντονη ζέστη ή σε σκληρή προπόνηση χωρίς ενυδάτωση, εμφανίζονται κράμπες στα πόδια ή “τραβήγματα”. Αυτό το σημάδι συχνά το αποδίδουμε σε έλλειψη μεταλλικών στοιχείων, και ενώ πράγματι σχετίζεται, η βάση του προβλήματος είναι ότι “στεγνώσαμε” και το σώμα αντιδρά. Εάν οι μύες σας σφίγγουν ή «πετρώνουν», δοκιμάστε να πιείτε ένα ισοτονικό ποτό με ηλεκτρολύτες – ίσως λείπει στο σώμα σας νερό και αλάτι για να λειτουργήσει σωστάOnmed.gr
– Συμπτώματα αφυδάτωσης
-
Σκούρα ούρα και αραιή ούρηση: Ένας από τους πιο αξιόπιστους τρόπους να ελέγξουμε την κατάσταση ενυδάτωσής μας είναι τα ούρα μας. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τα ούρα πρέπει να είναι ανοιχτόχρωμα, σχεδόν διαυγή – ένα απαλό κίτρινο σαν χρώμα λεμονάδας. Αντιθέτως, τα σκούρα κίτρινα ή πορτοκαλί ούρα υποδηλώνουν ότι το σώμα δεν έχει αρκετά υγρά Mayo Clinic – Symptoms of Dehydration. Όταν είμαστε αφυδατωμένοι, οι νεφροί προσπαθούν να εξοικονομήσουν νερό και παράγουν λιγότερα και πιο συμπυκνωμένα ούρα. Επίσης, θα παρατηρήσετε ότι επισκέπτεστε την τουαλέτα σπανιότερα. Αν έχετε περάσει πολλές ώρες χωρίς να νιώσετε την ανάγκη για ούρηση, αυτό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι σοβαρής αφυδάτωσης. Extra tip: Ρίξτε μια ματιά στη λεκάνη – αν το χρώμα θυμίζει έντονο κίτρινο ή ακόμη και καφέ, ώρα για ένα μεγάλο ποτήρι νερό! Ένας καλά ενυδατωμένος οργανισμός παράγει σχεδόν διαυγή ούρα αρκετές φορές την ημέρα.
-
Δυσκοιλιότητα και πεπτικές διαταραχές: Το πεπτικό μας σύστημα εξαρτάται επίσης από το νερό. Εάν δεν πίνουμε αρκετά υγρά, το σώμα προσπαθεί να εξοικονομήσει νερό απορροφώντας το από το έντερο, με αποτέλεσμα σκληρά κόπρανα και δυσκοιλιότητα. Συχνά κατηγορούμε μόνο την έλλειψη φυτικών ινών για το πρόβλημα, όμως η ενυδάτωση είναι εξίσου σημαντική για την καλή λειτουργία του εντέρου. Εάν υποφέρετε από δυσκοιλιότητα, αυξήστε την πρόσληψη νερού μέσα στη μέρα και πιθανόν θα δείτε διαφορά Rutgers University – Σημάδια ήπιας αφυδάτωσης
-
Το νερό βοηθά στην κίνηση των τροφών στο έντερο και κρατάει απαλό το περιεχόμενό του. Αντιθέτως, η αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει και άλλα πεπτικά προβλήματα, όπως φούσκωμα ή ακόμη και γαστρικές καούρες, καθώς χωρίς αρκετά υγρά διαταράσσεται η ισορροπία των πεπτικών υγρών. Έτσι, πριν στραφείτε σε καθαρτικά, δοκιμάστε το πιο απλό «γιατρικό»: ένα μεγάλο ποτήρι νερό και σταθερή ενυδάτωση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Μια δημιουργική απεικόνιση της επίδρασης της αφυδάτωσης: τα μάτια φαίνονται μέσα σε ένα “σκασμένο” τοπίο που θυμίζει ξηρασία. Όταν το σώμα στερεύει από νερό, όλα τα όργανα – ακόμη και τα μάτια και το δέρμα – χάνουν την υγιή τους εμφάνιση.
Σημάδια αφυδάτωσης στο δέρμα που δεν πρέπει να αγνοούμε
Δεν είναι μόνο τα εσωτερικά μας όργανα που διψούν – και το δέρμα μας δείχνει πότε του λείπει νερό. Συχνά συγχέουμε το αφυδατωμένο δέρμα με το απλώς ξηρό δέρμα, αλλά υπάρχει διαφορά: οποιοσδήποτε τύπος δέρματος (λιπαρό, μικτό, κανονικό) μπορεί να παρουσιάσει αφυδάτωση, δηλαδή έλλειψη νερού, ακόμη κι αν έχει λιπαρότητα. Ένα αφυδατωμένο δέρμα μπορεί να μας ξεγελάσει γιατί ενίοτε δείχνει και πιο λιπαρό (καθώς παράγει περίσσεια σμήγματος προσπαθώντας να αντισταθμίσει την έλλειψη υγρασίας). Ακολουθούν μερικά σημάδια που μαρτυρούν ότι το δέρμα μας χρειάζεται νερό:
-
Θαμπή, τραχιά όψη και ξηρά σημεία: Αν το δέρμα σας έχει χάσει τη φυσική του λάμψη και μοιάζει κουρασμένο ή άτονο, μπορεί να φταίει η αφυδάτωση. Το νερό είναι απαραίτητο για τη λειτουργία των κυττάρων της επιδερμίδας. Χωρίς αυτό, η επιφάνεια του δέρματος γίνεται τραχιά, μπορεί να εμφανίσει ξεφλούδισμα ή λέπια, και γενικά δείχνει θαμπή και άχρωμη. Μάλιστα, οι δερματολόγοι λένε ότι το ενυδατωμένο δέρμα (WebMD – Signs of Dehydration) είναι λείο και σφριγηλό ενώ το αφυδατωμένο δέρμα θυμίζει σταφίδα, με πιο ζαρωμένη υφή και ανομοιόμορφο τόνο. Εάν παρατηρείτε ξηρά μπαλώματα στο πρόσωπο ή το σώμα παρά τη χρήση ενυδατικής κρέμας, πιθανόν το πρόβλημα βρίσκεται εσωτερικά: δεν δίνετε αρκετό νερό στον οργανισμό. (Ένα καλό τεστ είναι να δείτε πόσο γρήγορα “πίνει” το δέρμα σας την ενυδατική κρέμα – αν την απορροφά αμέσως και μετά από λίγο το νιώθετε και πάλι στεγνό, είναι ένδειξη αφυδάτωσης.)
-
Αίσθηση τραβήγματος και ευαισθησία: Έχετε νιώσει ποτέ το πρόσωπό σας να «τραβάει» μετά το πλύσιμο, ακόμη κι αν έχετε κανονικό ή λιπαρό δέρμα; Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό σημάδι αφυδάτωσης της επιδερμίδας. Το αφυδατωμένο δέρμα συχνά δείχνει σφιχτό ή άκαμπτο, ειδικά αμέσως μετά τον καθαρισμό, όταν έχει αφαιρεθεί προσωρινά κάθε υγρασία από την επιφάνεια. Μπορεί επίσης να παρουσιάσει αυξημένη ευαισθησία – να κοκκινίζει ή να ερεθίζεται πιο εύκολα. Χωρίς αρκετό νερό, ο επιδερμικός φραγμός αποδυναμώνεται, κάνοντας το δέρμα πιο ευάλωτο σε ερεθιστικούς παράγοντες (όπως ρύπους, ξηρό αέρα, καυσαέρια). Αν το δέρμα σας αντιδρά με τσούξιμο όταν απλώνετε τα συνήθη καλλυντικά ή σας «τραβάει» μέσα στην ημέρα, δοκιμάστε να αυξήσετε την κατανάλωση νερού. Η εσωτερική ενυδάτωση σε συνδυασμό με ένα καλό ενυδατικό προϊόν μπορεί να ανακουφίσει αυτή την αίσθηση καλύτερα από το να αλλάζετε διαρκώς κρέμες.
-
– Ξηρό vs Αφυδατωμένο δέρμα
-
Πιο έντονες λεπτές γραμμές και ρυτίδες: Η έλλειψη νερού στην επιδερμίδα μπορεί να κάνει τις λεπτές γραμμές να φαίνονται πιο εμφανείς. Ένα δέρμα καλά ενυδατωμένο εκ των έσω είναι «γεμάτο», διατηρεί την ελαστικότητά του και δείχνει πιο λείο, καθυστερώντας την εμφάνιση ρυτίδων. Αντίθετα, στο αφυδατωμένο δέρμα οι γραμμές έκφρασης γίνονται πιο βαθιές και ορατές, γιατί λείπει το νερό που χαρίζει όγκο και ελαστικότητα στους ιστούς. Σκεφτείτε μια σταφίδα σε σύγκριση με ένα φρέσκο σταφύλι: η σταφίδα (αφυδατωμένο) έχει ζάρες, ενώ το σταφύλι (ενυδατωμένο) είναι λείο. Επιπλέον, η αφυδάτωση μπορεί να δώσει ένα κουρασμένο ύφος στο πρόσωπο, καθώς το δέρμα χάνει τη σφριγηλότητά του. Τα καλά νέα είναι ότι αυτή η κατάσταση είναι συνήθως προσωρινή: μόλις επανενυδατώσετε τον οργανισμό σας, το δέρμα θα ανακτήσει μέρος της πληρότητάς του και οι γραμμές θα μαλακώσουν. Γι’ αυτό, πριν σκεφτείτε θεραπείες αντιγήρανσης, βεβαιωθείτε ότι προσφέρετε στο δέρμα σας αρκετό νερό καθημερινά.
Συμπτώματα αφυδάτωσης
-
Μειωμένη ελαστικότητα (δοκιμή “τσίμπημα”): Ένα γρήγορο τεστ για την ενυδάτωσή σας είναι το τεστ turgor ή “τσίμπημα” του δέρματος. Τσιμπήστε απαλά το δέρμα στο πάνω μέρος του χεριού σας ή στην κοιλιά και παρατηρήστε πόσο γρήγορα επανέρχεται στη θέση του. Σε καλά ενυδατωμένο δέρμα, το δέρμα θα πρέπει να ισιώσει αμέσως μόλις το αφήσετε. Αν όμως αργεί να επανέλθει και “στέκεται” λίγο σηκωμένο (σαν σκηνή – tenting), αυτό είναι ένδειξη ότι του λείπουν υγρά onmed.grgohealthuc.com. Η μειωμένη ελαστικότητα είναι χαρακτηριστικό των ιστών που δεν έχουν αρκετό νερό. Προσοχή, αυτό το σημάδι εμφανίζεται συνήθως σε πιο έντονη αφυδάτωση – αν το παρατηρείτε, σημαίνει ότι πρέπει άμεσα να αυξήσετε την πρόσληψη υγρών. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το δέρμα μπορεί να παραμένει “σηκωμένο” για μερικά δευτερόλεπτα. Ευτυχώς, με σωστή ενυδάτωση η ελαστικότητα θα επανέλθει. Συμβουλή: Εκτός από το νερό, βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε και ηλεκτρολύτες (λίγο αλάτι, κάλιο κλπ.), ειδικά αν ιδρώνετε πολύ, ώστε το νερό να απορροφηθεί σωστά από τα κύτταρα.
-
Σκασμένα χείλη και ξηροί βλεννογόνοι: Τα χείλη μας είναι ίσως το πρώτο σημείο που προδίδει την αφυδάτωση. Αν είναι συνεχώς ξηρά, σκασμένα ή ξεφλουδίζουν παρά τη χρήση lip balm, τότε πιθανότατα ο οργανισμός σας χρειάζεται περισσότερο νερό. Οι βλεννογόνοι (όπως τα χείλη και το εσωτερικό του στόματος) στεγνώνουν εύκολα όταν το επίπεδο υδάτωσης του σώματος πέσει. Γι’ αυτό, σκασμένα χείλη το καλοκαίρι (ή και το χειμώνα σε ξηρή ατμόσφαιρα) σημαίνουν ότι πρέπει να αυξήσετε την πρόσληψη υγρών. Μην αρκεστείτε μόνο σε ενυδατικό χειλιών: πιείτε νερό και εντάξτε περισσότερες τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό (π.χ. αγγούρι, καρπούζι) στη διατροφή σας. Θα δείτε μεγάλη διαφορά στην απαλότητα των χειλιών σας. Επιπλέον, ξηροί και κόκκινοι οφθαλμοί ή μειωμένη παραγωγή δακρύων είναι άλλο ένα σημάδι – όταν είστε αφυδατωμένοι, το σώμα δεν «σπαταλά» υγρά για δευτερεύουσες λειτουργίες, με αποτέλεσμα τα μάτια να στεγνώνουν και να ερεθίζονται ευκολότερα.
Η έντονη δίψα είναι ίσως το πιο ξεκάθαρο σύμπτωμα αφυδάτωσης – εδώ μια δραματοποιημένη απεικόνιση: ένας άνδρας σε έρημο περιβάλλον πίνει απεγνωσμένα νερό. Μην φτάνετε τον οργανισμό σας σε αυτό το σημείο· πιείτε νερό πριν διψάσετε έντονα!
