Με καταγωγή από την αρχαία φυτοθεραπεία, τα «προσαρμογόνα» περιλαμβάνουν ένα συγκεκριμένο σύνολο βοτάνων τα οποία βελτιώνουν την ικανότητα του σώματος να αντιστέκεται στους στρεσογόνους παράγοντες της καθημερινής ζωής και να προσαρμόζεται με μεγαλύτερη ευκολία σε σωματικές και ψυχικές διαταραχές, ιδιαίτερα αυτές που σχετίζονται με το άγχος.

Τα προσαρμογόνα (Adaptogens) ταξινομήθηκαν από τους αρχαίους Κινέζους ως τα πιο αποτελεσματικά φυτά για την αύξηση της σωματικής και διανοητικής ικανότητας, την μείωση της κούρασης, τη βελτίωση της ανθεκτικότητας ενάντια σε διάφορες ασθένειες αλλά και για τη μακροβιότητα. Οι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι η χρήση αυτών των συγκεκριμένων βοτάνων είναι ζωτικής σημασίας σε απαιτητικές περιόδους της ζωής τους.. Χάρη σε αυτά π.χ. οι Θιβετιανοί μοναχοί κατάφερναν να επιβιώνουν ψηλά στα βουνά χωρίς φαγητό και ζεστά ρούχα για πολλές μέρες. Παρά τη μακραίωνη χρήση τους, η αποτελεσματικότητά τους και ο όρος adapotogens επιβεβαιώθηκε επιστημονικά μόλις το 1947 από το Ρώσο επιστήμονα και γιατρό Nikolai V. Lazarev και αργότερα, το 1958, από τους συνεχιστές της έρευνάς του, τον «βασιλιά των προσαρμογόνων» Dr. Israel Brekhman και τον συνάδελφό του Igor V. Dardymov , οι οποίοι αφιέρωσαν την επιστημονική τους καριέρα στην ανακάλυψη νέων προσαρμογόνων ουσιών.

Ο λόγος που ονομάστηκαν έτσι προέκυψε λόγω του ότι βοηθούν το ανθρώπινο σώμα να «προσαρμόζεται» στις δυσκολίες και τις αλλαγές της καθημερινής ζωής. Στη διάρκεια της ιστορίας της ανά τους αιώνες, η ανθρωπότητα έχει επιβιώσει προσαρμοζόμενη στις αλλαγές του περιβάλλοντος. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι αλλά και άλλοι οργανισμοί που είναι σε θέση να προσαρμοστούν καλύτερα στις εκάστοτε συνθήκες, επιβιώνουν και ζουν περισσότερο. Κάπως έτσι και αυτά τα βότανα έχουν καταφέρει να επιβιώσουν στο σκληρό περιβάλλον εδώ και αιώνες λόγω των μοναδικών βιολογικών τους ενεργών συστατικών.

Από τα 750,000 και πλέον γνωστά φυτά, μόνο τα 20.000 αναγνωρίζονται ως φάρμακα και από αυτά μόνο ελάχιστα κρίνονται ως προσαρμογόνα.

Για να χαρακτηριστεί ως προσαρμογόνο ένα βότανο πρέπει να είναι απολύτως ασφαλές, μη τοξικό και να έχει ευρεία χρήση για την υγεία. Πρέπει ιδιαίτερα να μειώνει το άγχος, τόσο το σωματικό όσο και το συναισθηματικό που προκαλείται από φυσικούς, χημικούς ή βιολογικούς στρεσογόνους παράγοντες, δημιουργώντας μια γενικότερα ευεργετική αντίσταση στον οργανισμό.

Τα προσαρμογόνα βότανα «πρώτης γενιάς» ήταν τα εξής τρία:

Panax Ginseng
American Ginseng
Siberian Ginseng (Eleutherococcus senticosus)

Ο Brekhman, στηριζόμενος στα παραπάνω φυτά, ανακάλυψε τα προσαρμογόνα «δεύτερης γενιάς» και ένα από αυτά, η Rhodiola Rosea, τράβηξε την προσοχή των τότε ηγετών της σοβιετικής κυβέρνησης. Παραδοσιακά, η Rhodiola ήταν ένα δημοφιλές αναζωογονητικό τονωτικό που καταναλωνόταν από τους Ρώσους αγρότες και στρατιώτες στις σκληρές συνθήκες της Σιβηρίας. Οι ιδιότητές του ως φυσικό ενισχυτικό της αντοχής και της παραγωγικότητας, σε συνδυασμό με τις διάφορες δοξασίες περί της αθανασίας που προσέφερε, κέρδισαν το ενδιαφέρον των κινέζων αυτοκρατόρων που έστειλαν έμπορους στην παγωμένη Σιβηρία για να φέρουν τη «ρίζα της Αρκτικής” πίσω στην Κίνα. Στις μέρες μας η Rhodiola αλλά και όλα τα προσαρμογόνα βότανα γενικότερα, χρησιμοποιούνται από μια σειρά από επαγγέλματα: Από αξιωματικούς του στρατού, αθλητές Ολυμπιακών αγώνων, πολιτικούς ηγέτες, κοσμοναύτες, επιχειρηματίες, σκακιστές, μέχρι καθημερινούς ανθρώπους που εργάζονται με συχνά εξοντωτικούς ρυθμούς και, φυσικά, τους ίδιους τους βοτανολόγους.

Ο κατάλογος των προσαρμογόνων βοτάνων συνεχίζει να αναπτύσσεται και να τεκμηριώνεται επιστημονικά καθώς το παγκόσμιο ενδιαφέρον για φυσική θεραπευτική αντιμετώπιση του άγχους αυξάνεται στη σύγχρονη κοινωνία.

Δημοφιλή Προσαρμογόνα

Δεν έχουν όλα τα προσαρμογόνα τα ίδια αποτελέσματα. Μερικά είναι πιο ισχυρά ενώ άλλα έχουν πρόσθετα οφέλη για την υγεία. Παρακάτω αναφέρουμε μερικά από τα πιο δημοφιλή:

Ashwagandha (Wiithania Somnifera – Βιθανία)
Rhodiola Rosea (Ρόδιος ρίζα)
Reishi (γανόδερμα)
Ginseng (Ren Shen-Panax Ginseng)
Siberian Ginseng (Eleutherococus Senticosus –Ελευθερόκοκκος)
Wu Wei Zhi (Σισάνδρα)
Ρίζα Maca
Tulsi (Holy Basil-Ινδικός Βασιλικός)
Ρίζα Γλυκόριζας
Sutherlandia (Cancer Bush)
Chaga (Inonotus obliquus)
Rhaponticum (Maral root)
Astragalus (Aστράγαλος ο Μεμβρανώδης)
Cordyceps (Kορδιοκέφαλος)
Dang Shen (Salvia Miltiorrhiza)

Γανόδερμα. Το μανιτάρι της αθανασίας.

Βότανα από τα μυστικά ομορφιάς.

Γανόδερμα. Το μανιτάρι της αθανασίας.